หลายคนได้ยินคำว่า “คอเลสเตอรอลสูง” แล้วรู้สึกกังวลทันที โดยเฉพาะเวลาเจอผลตรวจที่มีค่า LDL พุ่งสูงปรี๊ด แล้วมีคำว่า “ไขมันเลว” แปะอยู่ข้างๆ แต่ความจริงแล้ว… LDL ไม่ใช่ตัวร้ายเสมอไป วันนี้เลยอยากพาทุกคนมาทำความเข้าใจใหม่ไปพร้อมกันว่า คอเลสเตอรอลคืออะไร? LDL สำคัญแค่ไหน? และเราจะดูแลตัวเองอย่างไรให้ห่างไกลโรคหัวใจ
คอเลสเตอรอลไม่ใช่ศัตรู…ถ้ารู้จักให้ดี
หลายคนเข้าใจผิดว่า LDL คือคอเลสเตอรอล แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ LDL (Low-density Lipoprotein) คือโปรตีนที่ทำหน้าที่เหมือน “รถขนส่ง” คอยพา 胆固醇 ซึ่งเป็นไขมันชนิดหนึ่ง เดินทางจากตับไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย
แม้คำว่า “ไขมัน” จะดูน่ากลัว แต่คอเลสเตอรอลเป็นสิ่งที่ร่างกาย จำเป็นต้องใช้ 例如
- ใช้สร้างเยื่อหุ้มเซลล์ให้แข็งแรง
- เป็นวัตถุดิบในการผลิต 性激素 เช่น เอสโตรเจน เทสโทสเตอโรน
- ช่วยสร้างวิตามินดีจากแสงแดด
- 帮助创建 เยื่อหุ้มเซลล์ประสาท ที่ทำให้ระบบประสาททำงานลื่นไหล
- ใช้สร้างน้ำดีเพื่อย่อยไขมันในลำไส้
- มีส่วนร่วมในการสร้าง 辅酶Q10 ที่จำเป็นต่อการสร้างพลังงานระดับเซลล์
คอเลสเตอรอลไม่ใช่ผู้ร้าย และ LDL ก็ไม่ใช่ไขมันเลวเสมอไป เพราะปัญหาไม่ได้อยู่ที่ LDL ที่มีอยู่ แต่ อยู่ที่ขนาดและจำนวนของมันต่างหาก
คอเลสเตอรอลสูง อย่าดูแค่ตัวเลข
เพราะความเสี่ยงโรคหัวใจ ไม่ได้ขึ้นอยู่กับแค่ปริมาณ LDL หมอบาย นพ.พิจักษณ์ วงศ์วิศิษฎ์ แพทย์ผู้เชี่ยวชาญจาก W9 Wellness อธิบายว่า เรื่อง “ไขมัน” โดยเฉพาะ LDL มีความซับซ้อนมากกว่าที่เราคิด และมี 3 ประเด็นสำคัญที่อยากให้ทุกคนทำความเข้าใจใหม่
1. LDL ส่วนใหญ่ไม่ได้มาจากอาหารที่เรากิน
หลายคนเข้าใจว่า กินมันเยอะ = LDL สูง แต่จริงๆ แล้ว LDL ส่วนใหญ่ถูกสร้างขึ้นโดย “ตับ” ของเราเอง ไขมันจากอาหารส่งผลต่อ ไตรกลีเซอไรด์ มากกว่า LDL โดยตรง
สิ่งที่กระตุ้นให้ร่างกายผลิต LDL มากหรือน้อย ได้แก่
- 遗传
- 累积的压力
- การนอนหลับไม่มีคุณภาพ
- อายุที่มากขึ้นทำให้ฮอร์โมนเพศลดลง ส่งผลให้ตับกำจัด LDL ได้น้อยลง
การหมั่นดูแลสมดุลฮอร์โมนตามช่วงวัย จึงช่วยปรับสมดุลไขมันในร่างกายได้และลดความเสี่ยงโรคหัวใจได้
2. การอักเสบเรื้อรังในหลอดเลือด ตัวเร่งอันตรายที่มองไม่เห็น
คอเลสเตอรอลสูง จะยิ่งน่ากลัว ถ้าร่างกายของเรามี การอักเสบเรื้อรัง ซ่อนอยู่ โดยเฉพาะการอักเสบที่เกิดขึ้นใน ผนังหลอดเลือด ลองจินตนาการว่าหลอดเลือดของเราเหมือน “ท่อน้ำ” ถ้าด้านในท่อเริ่มมี ตะกรัน 或者 คราบตะไคร่น้ำ เกาะอยู่
- ท่อจะขรุขระ ไม่เรียบ
- น้ำไหลไม่สะดวก
- ของเสียหรือคราบต่างๆ จะติดค้างง่าย
ในร่างกายก็เช่นกัน ผนังหลอดเลือดที่อักเสบและไม่เรียบ จะทำให้ไขมัน LDL เข้าไปเกาะง่ายขึ้น เกิดเป็น “คราบไขมัน” ที่สะสมจนหลอดเลือดตีบหรือตันในที่สุดสิ่งสำคัญคือ ภาวะอักเสบแบบนี้ มักไม่แสดงอาการ แต่สามารถตรวจเช็กได้ ด้วยการตรวจเลือดดูค่า hs-CRP (high-sensitivity C-Reactive Protein) ถ้าค่านี้สูง โดยที่ไม่ได้มีไข้หรือเจ็บป่วย แสดงว่าร่างกายอาจกำลังมีการอักเสบเงียบๆ อยู่ เป็นสัญญาณเตือนให้รีบดูแลสุขภาพหลอดเลือด
3. อย่าดูแค่ตัวเลข! เพราะ “คุณภาพ” ของ LDL สำคัญกว่า “ปริมาณ”
เวลาเราตรวจสุขภาพประจำปี เรามักได้ค่า LDL รวม เช่น ได้ผลว่า “LDL = 130 mg/dl” แล้วคิดว่าอยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่รู้ไหมว่า… คนที่มี LDL รวมเท่ากัน อาจมีความเสี่ยงโรคหัวใจไม่เท่ากันเลย
สาเหตุอยู่ที่ชนิดของ LDL ที่แฝงอยู่ภายใน โดยเฉพาะ LDL ขนาดเล็กและหนาแน่น (Small Dense LDL หรือ sdLDL)
เจ้าตัวนี้อันตรายกว่าเพราะ
- มันเล็กมาก (แค่ 22–29 นาโนเมตร) : แทรกเข้าผนังหลอดเลือดได้ง่าย
- ถูกออกซิไดซ์ได้ง่าย : ก่อให้เกิดการอักเสบ
- สร้าง คราบไขมัน (Plaque) ได้ง่าย : เพิ่มความเสี่ยงหลอดเลือดอุดตัน
ตัวอย่าง: คนสองคนมี LDL = 130 mg/dl เท่ากัน แต่ถ้าคนหนึ่งมี sdLDL เยอะกว่า ก็มีโอกาสเสี่ยงโรคหัวใจมากกว่าหลายเท่า
ภาพนี้แสดงให้เห็นว่า แม้ ผู้ป่วยทั้ง 4 คน (A, B, C, D) จะมี ค่า LDL เท่ากันคือ 125 mg/dl แต่ความเสี่ยงของแต่ละคน ไม่เท่ากัน นั่นก็เป็นเพราะความแตกต่างอยู่ที่ “จำนวน” และ “ขนาด” ของอนุภาค LDL
- คน A มี LDL ขนาดใหญ่ และจำนวนอนุภาคน้อย : เสี่ยงต่ำที่สุด
- คน B LDL ยังมีขนาดใหญ่ แต่เพิ่มจำนวนขึ้น : เสี่ยงมากขึ้นเล็กน้อย
- คน C มี LDL ขนาดเล็กลง และจำนวนเริ่มมากขึ้น : ความเสี่ยงเพิ่มขึ้น
- คน D มี LDL ขนาดเล็ก และมีจำนวนอนุภาคมาก : เสี่ยงสูงที่สุด
ตรวจคอเลสเตอรอลสูงให้แม่นยำด้วย Advanced Lipid Profile
การตรวจไขมันทั่วไป มักบอกเราแค่ “ค่ารวม” อย่าง LDL หรือ HDL แต่ในความเป็นจริง ความเสี่ยงโรคหัวใจไม่ได้ขึ้นอยู่กับตัวเลขเท่านั้น การตรวจ Advanced Lipid Profile จะช่วยให้แพทย์มองเห็น
- โครงสร้างของไขมัน ว่าเป็นชนิดใด?
- คุณภาพของ LDL เช่น มีขนาดเล็กหรือใหญ่?
- จำนวนอนุภาคมากหรือน้อย?
ข้อมูลเหล่านี้ทำให้สามารถ
- ประเมินความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดได้อย่างแม่นยำ
- ตัดสินใจได้ว่า “ควรใช้ยา” หรือไม่
- วางแผนดูแลสุขภาพเฉพาะบุคคลได้ตรงจุดมากขึ้น
适合谁?
- คนที่มี ประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
- ผู้ป่วย เบาหวาน หรือ 高血压
- คนที่มี ไขมันสูงเรื้อรัง
- ผู้ที่ 抽烟 或者 不锻炼
- หรือแม้แต่คนสุขภาพดีที่อยากรู้ “ความเสี่ยงที่ซ่อนอยู่”
เพราะฉะนั้น ถ้าอยากรู้ความเสี่ยงแบบ “จริงจัง” ต้องตรวจลึกกว่าปริมาณ LDL รวม เช่น การตรวจ Advanced Lipid Profile ที่จะบอกได้ทั้ง “โครงสร้าง” และ “คุณภาพ” ของ LDL ได้อย่างชัดเจน
วิธีควบคุมคอเลสเตอรอลให้สมดุล
ไม่ว่าจะเพื่อป้องกันหรือดูแลสุขภาพหัวใจ การควบคุมระดับคอเลสเตอรอลให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ โดยสามารถทำได้ทั้งแบบใช้ยาและไม่ใช้ยา ดังนี้
1. ใช้ยาลดไขมัน เมื่อความเสี่ยงสูงหรือควบคุมไม่ได้ด้วยวิธีธรรมชาติ
หากปรับพฤติกรรมแล้วแต่คอเลสเตอรอลยังสูง หรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยงสูง เช่น มีโรคหัวใจ เบาหวาน ความดันสูง ฯลฯ การใช้ยา โดยเฉพาะกลุ่ม Statins ก็ยังเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพ นอกจากลดไขมัน LDL แล้ว ยังมีงานวิจัยพบว่า Statins ช่วยลดการอักเสบในหลอดเลือด และช่วยลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคหัวใจในผู้สูงอายุได้
อย่างไรก็ตาม ยาทุกชนิดมีทั้งข้อดีและข้อควรระวัง ข้อควรระวังเมื่อจำเป็นต้องใช้ยาลดไขมันกลุ่ม Statins อย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน ได้แก่
- ผลข้างเคียงต่อกล้ามเนื้อ: อาจมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง (พบได้ประมาณ 5-10%) ไปจนถึงภาวะกล้ามเนื้อสลายตัวอย่างรุนแรง (พบได้น้อยมาก)
- ผลกระทบต่อตับ: อาจทำให้ค่าเอนไซม์ตับสูงขึ้น ไม่ควรใช้ในผู้ที่มีโรคตับรุนแรง และควรสังเกตอาการผิดปกติ เช่น เหนื่อยง่าย เบื่ออาหาร หรือตัวเหลืองตาเหลือง
- ภาวะน้ำตาลในเลือดสูง: บางงานวิจัยพบว่า Statins โดยเฉพาะในขนาดสูง อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ได้เล็กน้อย
- อาการทางระบบประสาท (บางราย): อาจพบอาการความจำสั้นลง หรือสับสนชั่วคราว ซึ่งพบได้น้อยและมักกลับมาเป็นปกติได้เมื่อหยุดยา
การใช้ยา ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น
2. วิธีลดคอเลสเตอรอลสูงแบบธรรมชาติ (หรือทำควบคู่กัน)
อาหารที่ควรรับประทาน
- กินอาหารที่มาจากพืชเป็นหลัก Whole-food, Plant-based เช่น ข้าวกล้อง, ขนมปังโฮลวีท, ผักใบเขียวต่างๆ, เต้าหู้, ถั่วชนิดต่างๆ
- ลดไขมันอิ่มตัว เช่น เนื้อแดงติดมัน, นมไขมันเต็ม, น้ำมันปาล์ม/มะพร้าว
- หลีกเลี่ยงไขมันทรานส์ เช่น มาการีน ขนมอบ อาหารทอดซ้ำ
- ลดของหวาน น้ำตาลสูง และอาหารแปรรูป
- เพิ่มไฟเบอร์ เช่น ธัญพืชเต็มเมล็ด ผัก ผลไม้ ถั่ว ช่วยลดการดูดซึมไขมันและลดระดับ LDL
แม้ LDL ไม่ได้มาจากอาหารโดยตรง แต่สิ่งที่เรากินมีผลต่อ “การผลิต LDL ของตับ”
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- การออกกำลังกายแบบ Anti-aging หรือการออกกำลังกายที่เน้นความพอเหมาะและเพียงพอต่อการกระตุ้น “ฮอร์โมน” เพื่อการชะลอวัย เช่น การฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (Resistance training) เช่น สควอท, วิดพื้น, แพลงก์ ควบคู่ไปกับการออกกำลังกายแบบแอโรบิก (Aerobic exercise) เช่น เดินเร็ว, วิ่งจ็อกกิง, ปั่นจักรยาน ซึ่งสามารถทำได้ที่บ้าน
- การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอช่วยเพิ่มระดับไขมันดี (HDL) ซึ่งเปรียบเสมือน “รถเก็บขยะ” ที่ทำหน้าที่นำคอเลสเตอรอลส่วนเกินกลับไปกำจัดที่ตับ
ส่งเสริมการทำงานของ “ตับ” ให้เต็มประสิทธิภาพ
- ตับคือศูนย์กลางจัดการไขมันทั้งหมดในร่างกาย
- ดูแลระบบ ดีท็อกซ์ของตับ ให้ดี โดยเฉพาะกลูตาไธโอน (Glutathione)
- ลดการสะสมของ โฮโมซิสเทอีน (Homocysteine) ซึ่งเป็นของเสียที่กระตุ้นการอักเสบ ป้องกันทั้งโรคหัวใจและภาวะสมองเสื่อม
เสริมด้วยสารอาหารจากธรรมชาติ (ต้องปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ)
งานวิจัยพบว่าสารบางชนิดอาจช่วยลด LDL ได้ เช่น
- Plant Sterols
- Niacin (วิตามิน B3)
- Berberine
- Red Yeast Rice (ข้าวแดงหมักยีสต์)
- Flaxseed (เมล็ดแฟลกซ์)
- Green Tea Extract (สารสกัดจากชาเขียว)
อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้สารอาหารเสริมควรปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการเสมอเพื่อความเหมาะสม ปลอดภัย และป้องกันปฏิกิริยาระหว่างยาหรืออาหารเสริมอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้น
สุขภาพดี เริ่มจากความเข้าใจที่ถูกต้อง
คอเลสเตอรอลไม่ใช่เรื่องไกลตัว และไม่ใช่เรื่องของ “ไขมันเลว” เพียงอย่างเดียว การเข้าใจว่า LDL คืออะไร มีบทบาทอย่างไร และปัจจัยใดบ้างที่เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจ คือ ก้าวแรกของการดูแลตัวเองอย่างรอบด้าน
การตรวจสุขภาพประจำปีร่วมกับการตรวจไขมันเชิงลึก (Advanced Lipid Profile) จะช่วยให้คุณเห็นภาพสุขภาพภายในได้ชัดเจนขึ้น รู้ว่า “ความเสี่ยงของเราอยู่ตรงไหน” และทำให้เราวางแผนรับมือได้อย่างเหมาะสม
服务网点
- Praram 9 医院分院
- 电话号码:092-9936922
- 线: @w9wellness
- 开放至关闭时间:08:00 – 17:00
- 奔集中心分行
- 电话号码:099-4969626
- 线: @wploenchit
- 开放至关闭时间:上午 10:00 至晚上 7:00
参考: NIH.gov; High Cholesterol and Natural Products, February 2024