TH 
EN 
มีงานวิจัยหลายฉบับ พบว่าความอ้วนกับระดับ วิตามินดี ต่ำมีความสัมพันธ์กัน (Obesity is conversely related with serum Vitamin D) ซึ่งพบเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ในทุกๆชนชาติ
คำถามที่ตามมาคือ
- ภาวะขาดวิตามินดี เป็นต้นเหตุ หรือว่าเป็นผลของโรคอ้วนกันแน่?
- อะไรเป็นต้นเหตุของวิตามินดีต่ำในคนอ้วน?
- การเสริมวิตามินดีในคนอ้วนจะช่วยลดน้ำหนักได้มั้ย?]
วิตามินดี เป็นวิตามินที่ละลายในไขมัน ซึ่งกระจายตัวอยู่ในเนื้อเยื่อต่างๆทั่วร่างกาย ทั้งเนื้อเยื่อไขมัน กล้ามเนื้อ ตับ และ ในกระแสเลือด คนอ้วนมักมีระดับวิตามินดีต่ำกว่าคนไม่อ้วนประมาณ 20% (Serum Vitamin D is about 20% lower in obese people than normal weight) ทั้งๆที่คนอ้วนก็ได้รับวิตามินดีจากอาหารและแสงแดด ในปริมาณไม่ได้น้อยกว่าคนไม่อ้วน แต่เนื่องจากคนอ้วนมีปริมาณเนื้อเยื่อไขมันมากกว่า วิตามินดีจึงถูกกระจายตัว ไปอยู่ตามเนื้อเยื่อต่างๆมากกว่า (whole body volumetric dilution effect) ทำให้ระดับวิตามินดีในเลือดต่ำลง นอกจากนั้น เนื้อเยื่อไขมันที่ดื้อต่ออินซูลินยังสามารถผลิตเอนไซม์ที่มีผลต่อกระบวนการสังเคราะห์วิตามินดีอีกด้วย จึงสรุปได้ว่าวิตามินดีต่ำ ส่วนหนึ่งเป็นผลจากความอ้วน
เป็นที่ทราบกันดีว่า วิตามินดี ช่วยลดระดับการอักเสบในเนื้อเยื่อไขมัน และมีความสำคัญต่อการทำงานของอินซูลิน ทั้งทางตรงและทางอ้อม แต่จากการรวบรวมศึกษาขนาดใหญ่ที่มีจนถึงปัจจุบันนี้ มีเพียงแค่ 4-5 งานวิจัยคุณภาพดี ที่สรุปว่าการเสริมวิตามินดีในคนอ้วนที่ขาดวิตามินดี มีส่วนช่วยในโปรแกรมลดน้ำหนัก โดยมีผลช่วยลดมวลไขมัน (fat mass) ไขมันช่องท้อง (visceral fat) ลดรอบเอว ลดไตรกลีเซอไรด์ เพิ่มไขมันดี และลดการตอบสนองต่อน้ำตาล (oral glucose tolerance) แต่ไม่ได้มีส่วนช่วยลดน้ำหนักโดยตรง และไม่ได้ทำให้ค่าการอักเสบลดลงด้วย
อย่างไรก็ตาม จากการรวบรวมงานวิจัยขนาดใหญ่จนถึงวันนี้ ยังคงสรุปไม่ได้ว่าการเสริมวิตามินดีช่วยลดน้ำหนักได้
คนอ้วนที่วิตามินดีต่ำ มักจะต้องการการเสริมวิตามินดีในขนาดที่สูงกว่าคนไม่อ้วน และระดับวิตามินดีอาจเพิ่มขึ้น ระหว่างลดน้ำหนักได้ จึงต้องระวังภาวะเป็นพิษจากวิตามินดีเกินด้วย ดังนั้นหากต้องการเสริมวิตามินดี จึงควรตรวจระดับวิตามินดี และปรึกษาแพทย์เพื่อเสริมวิตามินดีในขนาดที่เหมาะสมต่อไป
References
- Is Vitamin D Supplementation Useful for Weight loss program? A Systematic Review and Meta-analysis of Ranomized Controlled Trials. Medicina(Kaunas) 2019
- Vitamin D in Obesity, Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity, 2017
- Association between obesity and Vitamin D deficiency, Obesity Review, 2015
- Vitamin D and Obesity, Annuals of Nutrition and Metabolism, 2013
- Investigations of anti-inflammatory effects of Vitamin D in adipose tissue: Result from an in vitro study and A randomized controlled trial. Horm. Metab. Res. 2013
- Calcium plus Vitamin D3 supplementation facilitated fat loss in overweight and obese college students with very-low calcium consumption: a ranomized controlled trial. Nutrition J. 2013
- Expression of Vitamin D Metabolizing enzymes in human adipose tissue – The effect of obesity and diet-induced weight loss. Int. J. Obese. 2012
