1. ภูมิคุ้มกันที่มีมาตั้งแต่กำเนิด (Innate immunity)

เป็นภูมิคุ้มกันที่ ไม่เจาะจง ไม่จดจำ แต่ว่าจะมีการทำงานสิ่งแปลกปลอมทุกอย่างที่เข้ามาในร่างกายเรา ในด้านทางกายภาพ เช่น ผิวหนัง ผนังลำไส้ เยื่อบุต่างๆ รวมไปถึงน้ำลาย น้ำย่อย หรือว่าสารคัดหลั่งต่างๆ การหลั่งสารอักเสบที่มีการปวด บวม แดง ร้อน และเซลล์ภูมิคุ้มกันบางชนิด ไม่ว่าจะเป็น Macrophage, Neutrophil และ NK Cell

2. ภูมิคุ้มกันที่มาในภายหลัง

เป็นภูมิคุ้มกันที่มี ความเฉพาะเจาะจง จะต้องมีการจดจำ มีการเรียนรู้ สำหรับเม็ดเลือดขาว ที่รับหน้าที่หลักสำหรับภูมิคุ้มกันชนิดนี้ก็คือ ลิมโฟไซต์ (lymphocyte) โดยการทำงานก็จะต้องมีการจดจำและเรียนรู้ เพื่อตอบสนองต่อเชื้อหรือว่าสิ่งแปลกปลอมอย่างรวดเร็ว เมื่อเจอในครั้งถัดๆ ไป ร่างกายเราก็ได้นำองค์ความรู้มาประยุกต์ใช้ในเรื่องของวัคซีน ที่เปรียบเสมือนการฉีดเข้าไป เพื่อกระตุ้นให้เม็ดเลือดขาวเป็นทหาร มีการจดจำ แล้วก็เรียนรู้ที่จะทำงาน แล้วก็ตอบสนองได้อย่างมีประสิทธิภาพได้ดีมากขึ้น

NK Cell ถูกสร้างมาจากไขกระดูกชนิดเดียวกันกับที่สร้างลิมโฟไซต์ (lymphocyte) แต่ว่ารูปร่างแล้วหน้าที่เห็นแตกต่างกันค่ะ โดย NK Cell จะมีขนาดใหญ่ และไม่มีความเฉพาะเจาะจงในการทำงาน ไม่มีโปรตีนที่เคลือบอยู่บนผิวเซลล์ การทำงานของ NK Cell จะเน้นในการฆ่าเซลล์ที่แปลกปลอมโดยเฉพาะเซลล์มะเร็ง หรือก้อนเนื้อที่มีการเจริญผิดปกติ รวมไปถึงเซลล์ของไวรัสที่ซ่อนอยู่ในร่างกายของเรา เพราะโดยปกติแล้ว NK Cell ในร่างกายของเราจะมีประมาณ 2,000 ถึง 5,000 ล้านเซลล์ค่ะ 

หลายๆ คนน่าจะส่งสัยว่า การมีปริมาณของ NK Cell สูงๆ ก็จะยิ่งดีถูกไหม แต่ความจริงแล้วมีงานวิจัยหลายฉบับพบว่า การมีประสิทธิภาพการทำงานของ NK Cell ต่างหากที่จะบ่งบอกถึงคุณภาพในการฆ่าสิ่งแปลกปลอมในร่างกาย ดังนั้น นอกจากการตรวจร่างกายทั่วไปแล้วในเรื่องของเม็ดเลือด การตรวจปริมาณและประสิทธิภาพของ NK Cell หรือ NK Activity ก็จะช่วยให้เราประเมินคุณภาพของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายเราได้ค่ะ

มีการตรวจหลายแบบ  โดยการตรวจแบบที่ใกล้เคียงกับ Gold Standard หรือการตรวจแบบมาตรฐานก็คือ การนำเอาเซลล์มะเร็ง มาย้อมด้วยสีเรืองแสงแคลซีน แล้วก็นำไปเลี้ยงกับ NK Cell เพื่อดูประสิทธิภาพการทำงาน การฆ่าเซลล์มะเร็งแบบ Natural Cytotoxicity ซึ่งเป็นการตรวจหาประสิทธิภาพ ชนิด Dim ที่มีกว่า 90 เปอร์เซ็นต์สำหรับ NK Cell ในร่างกายเรา ส่วนการตรวจอีกแบบนึงคือ การตรวจการหลักของสาร อินเตอร์เฟียรอน (Interferon) ซึ่งก็คือจะเป็น NK Cell แบบชนิด Bright ค่ะ 

• lifestyle หรือว่าพฤติกรรมในการดำเนินชีวิต เราก็พบว่ากลุ่มคนที่รับประทานผักทุกวันเทียบกับคนที่รับประทานผัก 1 ครั้งต่อสัปดาห์ พบว่าประสิทธิภาพการทำงานของ NK Cell สูงกว่าคนที่ทำหนึ่งครั้งต่อสัปดาห์อย่างชัดเจน แล้วก็เห็นชัดเจนในกลุ่มของผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย นอกจากนี้ยังมีการศึกษาเพิ่มเติมอีกพบว่า การรับประทานเนื้อสัตว์ ซึ่งก็ควรจะต้องเป็นเนื้อสัตว์ที่เป็นสัตว์กินหญ้า แล้วก็ผลิตภัณฑ์จากนมถั่วเหลืองเป็นประจำทุกวัน ก็จะสามารถเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของ NK Cell ได้ค่ะ ตรงนี้หมอก็จะขอเสริมนะคะว่า การเลือกผลิตภัณฑ์สุขภาพหรือการเลือกอาหารก็น่าจะต้องเป็นอาหารที่เป็นออกแกนิคหรือว่าปลอดสารพิษ

• ผู้ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน ก็ยังมีผลต่อการทำงานของ NK Cell จากงานวิจัยพบว่า เมื่อน้ำหนักของร่างกายลดลงจะเห็นว่าการทำงานของ NK Cell โดยทั้ง 4 กลไกทำงานได้ดีขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของ การผลิต NK Cell การหลั่งสารอักเสบ เพื่อที่จะทำให้ประสิทธิภาพการตอบสนองของภูมิคุ้มกันดีขึ้น การทำลายเซลล์แปลกปลอม หรือว่าเซลล์มะเร็งทำงานได้ดีขึ้นค่ะ

• การสูบบุหรี่ พบว่าทำให้ NK Activity หรือประสิทธิภาพลดลง จากการศึกษาพบว่า การสูบบุหรี่เกินปีละ 500 ม้วน จะทำให้เป็น NK Activity ลดปริมาณลง นอกจากนี้ พบว่า การดื่มแอลกอฮอล์เพียงเล็กน้อย น้อยกว่า 1000 ML ต่อปี จะทำให้ NK Activity เพิ่มขึ้น แต่หากดื่มแอลกอฮอล์ร่วมกับสูบบุหรี่ พบว่าทำให้เป็น NK Activity หรือประสิทธิภาพลดลงอย่างเห็นได้ชัด

• การอดอาหารเป็นเวลา หรือว่าการทำ IF (Intermittent Fasting) มีส่วนช่วยกระตุ้นการทำงานของ NK Cell โดยการศึกษาวิจัยพบว่า เวลาที่เราทำ IF หรือ  Intermittent Fasting จนจะทำให้ร่างกายเกิดกระบวนการนึงที่มีชื่อเรียกว่า Autophagy หรือการเก็บกินเซลล์ตัวเอง ซึ่งเจ้ากระบวนการ Autophagy จะไปกระตุ้นการทำงานของภูมิคุ้มกัน ให้ทำงานเก็บกินสิ่งแปลกปลอม หรือว่าต่อต้านการติดเชื้อโดยเฉพาะเชื้อไวรัส ไม่ว่าจะเป็นการส่งเสริมการทำงานของ NK Cell หรือว่า T-Cell กระบวนการ Autophagy ก็จะไปกระตุ้น และส่งเสริมประสิทธิภาพการทำงานของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายเรา

• การออกกำลังกาย ก็เป็นปัจจัยที่ส่งเสริมประสิทธิภาพการทำงานของ NK Cell จากการศึกษาวิจัยพบว่า การออกกำลังกายที่ทำให้ระบบไหลเวียนดีขึ้นก็จะเพิ่มปริมาณของ NK Cell นอกจากนั้นยังเพิ่มปริมาณของเม็ดเลือดขาวชนิด T-Cell และ B-Cell ด้วยสำหรับการออกกำลังกายในภาวะที่พอเหมาะ หรือการออกกำลังกายแบบปานกลาง ก็จะทำให้ลดกระบวนการการอักเสบของร่างกายลง และเพิ่มการทำงานของ NK Cell ทั้งประสิทธิภาพ การออกกำลังกายแบบปานกลางก็คือ การออกกำลังกายที่ทำให้อัตราการเต้นของหัวใจอยู่ที่ 64 ถึง 67% ของอัตราสูงสุด ถ้าคิดตามสูตรคำนวณก็คือ 220 ลบกับอายุ หรือจะวัดเป็น RPE อยู่ที่ระดับ 12-13 หรือถ้าจะให้วัดง่ายๆ ก็คือระหว่างออกกำลังกายเราสามารถที่จะพูดได้แต่ว่าร้องเพลงไม่ได้ สำหรับการออกกำลังกายก็จะมีหลากหลายรูปแบบไม่ว่าจะเป็น การวิ่ง การเดินลู่ การออกเซอร์กิตเทรนนิ่ง หรือจะว่ายน้ำก็ได้

ในปัจจุบันก็มีการนำเอาเทคโนโลยีต่างๆ เข้ามาช่วยในเรื่องของการเพิ่มประสิทธิภาพ และปริมาณของ NK Cell ก็คือการนำเอาเซลล์ภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยเอง มาเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการเพื่อเพิ่มปริมาณและคุณภาพ จากนั้นก็ฉีดกลับเข้าไปให้กับผู้ป่วยเอง ซึ่งการรักษานี้

ก็มีการทำอย่างแพร่หลาย ไม่ว่าจะเป็นในประเทศญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา รวมถึงในประเทศไทยเอง